Œuvre —
Werk op doek

—  Stefan Hertmans

Handballetten
en reflectie 

Naar aanleiding van het werk van de Vlaamse schilder Karel Dierickx wordt vaak gezegd dat het iets uit te staan heeft met de tijd. Op het eerste gezicht kan zo’n uitspraak zowel nietszeggend als diepzinnig lijken. Het oeuvre van eender welk kunstenaar beweegt zich, ontwikkelt zich in de tijd – we noemen dat gewoon evolutie, work in progress, wat dan ook. Men kan net zo goed zeggen dat elk werk zich beweegt in een dubbele ruimte: de reële en de imaginaire, en ook daar valt weinig tegen in te brengen.
Toch is het nu net het kritisch van naderbij bekijken van die twee uitspraken dat ons iets heel specifieks over het werk van deze teruggetrokken, virtuoze schilder kan verklaren.
Nu al meer dan vier decennia heeft Karel Dierickx met een vasthoudendheid en consistentie die aan Morandi doet denken,  een schilderkunstig oeuvre uitgebouwd dat uitblinkt in omzichtigheid en sensibiliteit. Deze eigenschappen zijn niet bepaald evident in de huidige kunstwereld, waar effect, trouvaille, marketing en kretologie schering en inslag zijn geworden.
Het werk van Dierickx heeft echter vandaag de dag een uitstraling en een overtuigingskracht gewonnen, die men voor ondenkbaar hield in de jaren van cultureel snobisme waarin, zoals Catherine David het ooit stompzinnig uitdrukte, schilderen een voorbijgestreefde, tweedimensionale bourgeoise illusie was geworden. Niets is minder waar gebleken: de zogenaamd ouderwets geworden taal van het schilderen is opnieuw actueler dan ooit.


Het is wellicht niet overdreven te stellen dat het sleutelwoord in dit oeuvre de integriteit is – een moeilijke categorie, ze suggereert morele gelijkhebberij, dat wat Nietzsche ooit de arrogantie van de bescheidenen heeft genoemd. Maar men kan deze ambivalentie van het integriteitsbegrip zelf ook als een streven naar integriteit begrijpen: enerzijds het verscheurd worden tussen de overmoed van het alles-willen-schilderen (namelijk het zien en zichtbaar worden zelf), en anderzijds het zich steeds weer terugtrekken op de smalle basis van de zelf ontworpen voorwaarden voor wat schilderkunst inhoudt. 
Dat betekent dat dit oeuvre ook een ethiek in zich draagt, een onophoudelijke zoektocht naar een altijd weer wijkende integriteit. Dit gevecht is dan ook nooit makkelijk. Dierickx is dan ook een vechter, een melancholische soldaat, de strijder voor de ene onovertrefbare, juiste verfstreek. De schoonheidsleer is vervuld van een soort moreel besef over juistheid en accuratesse.


In de schilderkunstige actualiteit van de huidige Vlaamse generatie zal Dierickx omwille van zijn existentieel radicalisme altijd een afzijdige blijven, maar die afzijdigheid heeft met de jaren haar aristocratische overtuigingskracht alleen maar versterkt. Het is de afzijdigheid, de integriteit van iemand die zo integraal tot de grote traditie van het schilderen behoort, dat hij als het ware geen omgeving, geen school, geen trend meer nodig heeft. Hij heeft genoeg aan het werken van tijd en ruimte om hem heen. Dat is het ademen van een oeuvre dat aan zichzelf genoeg heeft in de iconografische ruimte van de eigen intimiteit, die tegelijk herkenbaar is als de menselijke leefruimte tout court. Het is de vrijheid van de oudere meester, die het stadium heeft bereikt waarover Paul Klee ooit heeft gezegd, dat men alleen maar de lijn uit wandelen moet nemen. Het is de vrijheid van de oude Matisse: de hand weet haar weg door de complexe wegen die de schilderkunst in al die eeuwen voor haar heeft geaccumuleerd, neergeslagen in het eigen bestaan. Vrijheid en strengheid, een kamer vol licht en reflectie, een werk dat zich uitspreidt naar het uitzicht in het raam. Veel meer kan een kunstenaar zich niet wensen.


(Passages uit ‘Hand Ballet’ — Roberto Polo Gallery)

—  Jan Hoet

Dierickx creëert
een wereld die
voor verschillende interpretaties
vatbaar is

Karel Dierickx, geboren in Gent 1940, ontwikkelde zich als schilder en tekenaar vanuit de abstractie naar een schilderkunst waarbij hij de waarneming van klassieke thema’s zoals landschap, stilleven of portret voortdurend in vraag stelt. Dierickx creëert een wereld die voor verschillende interpretaties vatbaar is, een wereld waarin de schilderkunst als een procesmatig gebeuren wordt ervaren. Hierdoor ontstaat een spanningsveld tussen de rusteloze, ongeduldige identiteit van de kunstenaar en zijn waarneming van de natuur der dingen. Het is alsof het leven-zowel tekstueel als structureel – in beweging blijft en groeit naar metamorfosen en tegenstellingen. De kunstenaar vermijdt elke nauwkeurigheid en onthult tezelfdertijd hoe hij de wereld bij het schilderen en tekenen beleeft.